विश्वमै चर्चित पुनर्जन्म "शान्ति देवी" (Shanti Devi) को कथाको तथ्यमाथि आधारित
भारतको देविलगायत विश्वमै चर्चित पुनर्जन्म वाद "शान्ति देवी" (Shanti Devi) को कथाको तथ्यमाथि आधारित, रमाइलो र मन छुने नेपालीमा विस्तृत लेख हेरौं।
🌀 पृष्ठभूमि (एरली लाइफ)
शान्ति देवीको जन्म ११ डिसेम्बर १९२६ मा दिल्लीस्थित मथुरा नजिकका गाउँमा भयो । बाल्यकालसम्म उनलाई बोलमा ढिला हुन्थ्यो—साँच्चै ४ वर्षसम्म साँच्चिकै बाल-बोल बोलेनन्। तर, चार वर्ष पुग्दा उनले अचानक सुरु गरिन्:
“मेरो घर त यो होइन, मेरो घर मथुरामा छ।”
“मेरो नाम लुगडी देबी थियो।”
“मेरो पति को नाम केदारनाथ चौबे हो र म उनको औंठी जित्तरै चाडै सरेँ।”
“म बच्चा जन्मेपछि १० दिनमै सरेकी हुँ।”
यी सबै विवरण बच्चाबाट संभावन्य अनुमान गर्दैन।
---
भाषा, स्थान र बचत
चार वर्षमा उनले मथुराको स्थानीय भाषा प्रयोग गरेर बोलिन्, जसलाई उनले आफ्ना मुस्कान र विवरणका साथ देखाइन्—जस्तै धोतीका प्रकार, खाना, प्रयोग गर्ने शब्दहरू (‘कटोरा’, ‘जैजरूर’) ।
६ वर्षकी हुँदा उनले घर छोडी मथुरातर्फ भाग्ने प्रयास गरिन् र विद्यालयमा आफै प्रकट गरिन् कि उनी विवाहित र मृत भएकी व्यक्ति हुन् ।
पुरानो जीवनको विवरण
शान्ति देवीले धेरै सामान्य बिषयवस्तु बाहेक यो पनि स्मरण गरिन्:
पति केदारनाथ चौबेको एक गालमा मस्सा थियो, उनी गोरा थिए र चस्मा लगाउँथे ।
विवाह भई केदारनाथ मथुरामा कपडा व्यापार गर्थे—शान्तिले त्यही काम सम्झाइन्।
उनले प्रसूति प्रक्रियामा जब किटाणु अवस्था वा “C-section” भएको थाहा छ भन्न सक्थिन् ।
यी सबै बुँदाहरू बच्चाले कसरी कल्पना गर्थ्यो? स्पष्ट, यी सबै विवरण प्राय सर्तक आवाज नभइन केही अद्भुत थिए।
---
सत्यापन – शिक्षक र मथुरा भेट
शान्ति देवीका शिक्षक र हेडमास्टरले गम्भीरतापूर्वक अनुसन्धान थाले। लाला चन्द नामका हेडमास्टरले मथुरामा खोजी गर्दा केदारनाथ चौबे नामक व्यापारी भेटे जसकी श्रीमती लुगडी देबी १९२५ मा सरेकी थिइन् ।
केदारनाथको चचेरा भाई कान्जिमललाई दिल्ली पठाएर शान्तिसँग भेट गराइयो। शान्तिले चिन्न सके—र उसले भविष्यको जानकारी बताए जसले कान्जिमललाई विश्वास दिलायो ।
---
असली पति र छोरा भेट
केदारनाथ आफै अनुरोध गरेर आए तर आफूलाई झूटो रूपमा आफ्नो दाजु भनेर चिनाए। शान्तिले झुटो नबोलिन्, सीधै “तुँ त मेरो पति हौ, तेरो छोरा पनि मेरो हो।” भनी रोयौं र छोरा नौनित लाललाई चिनाइन् ।
केदारनाथले प्रश्न पनि गर्नुभयो—र शान्तिले सारा घटना, प्रशुति, मृत्यु, र छोरासम्मका विवरण सही बताइन्।
---
गान्धीज्यूको ध्यान–आँखाले परीक्षण
यो अनौठो घटना तत्कालै महात्मा गान्धीज्यूसम्म पुग्यो। उनले १५ सदस्यीय कमिटी बनाएर शान्ति देवीलाई मथुरातर्फ लिएर गए १५ नोभेम्बर १९३५ मा ।
ट्रेनबाट झर्दानै शान्तिले पुरानो घर, परिवारका सदस्य र छोरासम्मलाई सही चिनिन्। घरको पुरानो ‘जाजरू’ (पखाना) र शब्द ‘कटोरा’ सही सीमित प्रयोगसहित चिनिदिईन्—जसले सबैलाई चकित तुल्यायो ।
कमिटीले प्रकाशित रिपोर्टमा निष्कर्ष निकाले:
“शान्ति देबी साँच्चिकै लुगडी देबीको पुनर्जन्म हुन्।”
---
विरोध र संशय
तर सबैले विश्वास गरेनन्।
बाल चन्द्र नाहटा नामक अनुसन्धानकर्ताले “कोई आधार छैन” भनेर लेख प्रकाशित गरे ।
इन्द्र सेनले यसको समर्थन गरे।
आइएन स्टिवेन्सन र केएस रावतले १९८६–८७ मा अन्तिम अन्तरवार्ता गर्दै “२ doजति भन्दा बढी र तथ्यहरू मिल्ने बुँदा भेटिएका” भनेर निष्कर्ष गरे ।
संक्षेपमा, अझै पनि पुनर्जन्म तर्क गर्ने र संशयी दुई धारहरू रहेका छन्।
---
वयस्क जीवन र अन्त्य
शान्तिले ससुरूजीको भूमिका नलिइन् र बिहे गरिन्—कारण उनका पत्नी जीवन नै बितिसकेको बिचारबाट ।
उनि बाँच्दा बेलासम्म आफ्नो कथालाई स्मरण राखिरहेकी थिइन्। १९८६ मा विद्वानसँग अन्तरान्त गरेर उनले आफ्नो मृत्युबारे पनि खुलाइन् ।
२७ डिसेम्बर १९८७ मा उनको निधन भयो।
---
निष्कर्ष: पुनर्जन्म वा मनोवैज्ञानिक
✅ पुनर्जन्मका पक्षमा:
1. स्पष्ट परिचय अनि भाषा, घर र पात्रहरू चिनाइ।
2. प्रसूति प्रक्रिया र चिकित्सकीय पक्ष बुझेको।
3. गान्धीज्यूसहित राष्ट्रिय आयोगको समर्थन।
❌ संशयमा:
1. बाल सिकारु र ऐन्टो विश्वसनीयताको नाप।
2. जेल, समाज, विद्यार्थीले प्रोत्साहन गरेको सम्भावना।
3. तथ्य-प्रमाणहरूको कम सही मापन।
नेपाली पाठकका लागि सन्देश
शान्ति देवीको कथा पुनर्जन्म र आत्म–अध्ययनका लागि एक अद्भुत कथा हो, जसले हाम्रो पुनर्जन्मबारे यथार्थ, आत्मबल, र अनन्त आत्माको खोजी जस्ता विषयहरूलाई पुनः प्रश्न गर्छ।
विज्ञान, दर्शन र मिथ्यावाद–यी सबैका बीच पर्ने एउटा यसले सशक्त पुलको भूमिका खेल्छ।
Comments
Post a Comment