स्वस्थ जीवन रगतको शुद्धतासँग सुरु हुन्छ। हाम्रो शरीरमा रगतले अक्सिजन, पोषक तत्व र हर्मोनहरू अंग–अंगसम्म पुर्याउँछ भने शरीरका फोहोर पदार्थ र विषाक्त तत्व (toxins) बाहिर निकाल्ने काम पनि गर्छ। तर अस्वस्थ खानपान, प्रदूषण, मानसिक तनाव र खराब जीवनशैलीका कारण रगतमा विषाक्त पदार्थहरू जम्मा हुन थाल्छन्। यसको असर थकान, छालासम्बन्धी समस्या, रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति कमजोर हुनु र दीर्घकालीन रोगहरू देखिनु जस्ता समस्यामा देखिन्छ।
सुदिन्तका लागि प्रकृतिले हामीलाई केही यस्तो खाद्य पदार्थ दिएको छ, जसले प्राकृतिक रूपमा रगत सफा गर्न मद्दत गर्छ।
यस लेखमा हामी रगत शुद्ध गर्ने नौ प्राकृतिक खाद्य पदार्थहरू – लसुन, बेसार, कागती, तुलसी, धनियाँ, सौफ (फेनेल), गुड (ज्यागरी), पानी र रातो खुर्सानी (कायेन पेपर) का बारेमा विस्तारमा छलफल गर्नेछौं।
किन रगत शुद्धता आवश्यक छ?
रगत शुद्ध राख्दा शरीरमा तलका फाइदा हुन्छन्:
- विषाक्त पदार्थ हटाउँछ, जसले अंगहरूलाई स्वस्थ राख्छ।
- छालालाई स्वस्थ र चम्किलो बनाउँछ, पिम्पल, दाग र फोका घटाउँछ।
- मृगौला र कलेजोलाई बलियो बनाउँछ, जुन शरीरका प्राकृतिक फिल्टर हुन्।
- प्रतिरक्षा प्रणालीलाई बलियो बनाउँछ, जसले संक्रमण रोक्छ।
- हर्मोन सन्तुलनमा सहयोग गर्छ, विशेष गरी महिलामा।
- उर्जा बढाउँछ र शरीरलाई तन्दुरुस्त बनाउँछ।
१. लसुन – प्राकृतिक डिटक्सिफायर
लसुनलाई परम्परादेखि नै औषधीय गुणका लागि प्रयोग गरिँदै आएको छ। यसमा पाइने सल्फर कम्पाउन्ड अलिसिनले रगत शुद्ध पार्न विशेष भूमिका खेल्छ।
फाइदा:
- शरीरमा जम्मा भएका विषाक्त तत्व हटाउँछ।
- कोलेस्ट्रोल र ब्लड प्रेशर घटाउँछ, रक्तसञ्चारलाई सहज बनाउँछ।
- ब्याक्टेरिया र भाइरसविरुद्ध लड्छ, जसले रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउँछ।
- कलेजोलाई सक्रिय बनाउँछ, जसले विषाक्त पदार्थ छान्ने काम गर्छ।
प्रयोग गर्ने तरिका: बिहान खाली पेट १–२ काँचो लसुन खान सकिन्छ, वा तरकारी, सुपमा हालेर सेवन गर्न सकिन्छ।
२. बेसार – सुनौलो मसला
बेसार (Turmeric)लाई "सुनौलो मसला" पनि भनिन्छ। यसमा पाइने कुर्कुमिन नामक तत्वले शक्तिशाली एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टि–इन्फ्लामेटरी गुण दिन्छ।
फाइदा:
- रगतबाट फोहोर र फ्री रेडिकल हटाउँछ।
- कलेजोको कार्य क्षमता बढाउँछ, जसले डिटक्समा सहयोग पुर्याउँछ।
- छालामा आउने पिम्पल र दाग कम गर्छ।
- रक्तसञ्चार राम्रो बनाउँछ, जसले अक्सिजन र पोषण अंगमा पुर्याउँछ।
प्रयोग गर्ने तरिका: बेसारको दूध (गोल्डेन मिल्क), तरकारी, सुप वा बेसार चिया बनाउन सकिन्छ।
३. कागती – भिटामिन सीको खजाना
कागतीमा पाइने भिटामिन C र एन्टिअक्सिडेन्टले शरीरबाट विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्छ।
फाइदा:
- कलेजो र मृगौला सफा गर्छ, जसले रगतलाई शुद्ध राख्छ।
- फ्री रेडिकल नष्ट गर्छ, जसले छालालाई तन्दुरुस्त बनाउँछ।
- कोलाजेन उत्पादन बढाउँछ, छालालाई चम्किलो र तन्दुरुस्त बनाउँछ।
- पाचन प्रणाली सुधार्छ र डिटक्सिफिकेशनलाई सहज बनाउँछ।
प्रयोग गर्ने तरिका: बिहान खाली पेट न्यानो पानीमा कागती निचोरेर पिउनु सबैभन्दा प्रभावकारी हो।
४. तुलसी – पवित्र जडीबुटी
तुलसीलाई आयुर्वेदमा "औषधिको राजा" भनिन्छ। यसको पात, बीउ र जरा सबैमा औषधीय गुण हुन्छ।
फाइदा:
- शरीरमा जम्मा भएका फोहोर पदार्थ हटाउँछ।
- कलेजो र मृगौला बलियो बनाउँछ।
- प्रतिरक्षा प्रणालीलाई मजबुत बनाउँछ।
- छालामा हुने संक्रमण र पिम्पल रोक्छ।
प्रयोग गर्ने तरिका: बिहान ४–५ वटा ताजा तुलसीको पात चपाउनु वा तुलसी चिया बनाएर पिउन सकिन्छ।
५. धनियाँ – हरियो डिटक्स
धनियाँ (Coriander) केवल स्वाद बढाउने मात्र नभई रगत सफा गर्ने उत्कृष्ट जडीबुटी हो।
फाइदा:
- शरीरबाट भारी धातु (Mercury, Lead आदि) हटाउँछ।
- पाचन सुधार्छ, जसले शरीरमा विष जम्मा हुन दिदैन।
- सुजन घटाउँछ र एन्टिअक्सिडेन्टको काम गर्छ।
- छालालाई मसिनो र स्वस्थ बनाउँछ।
प्रयोग गर्ने तरिका: धनियाँको बीउ पानीमा भिजाएर पिउन सकिन्छ, वा ताजा पात सलाद र चटनीमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
६. सौफ – चिसो गुण भएको जडीबुटी
सौफ (Fennel) पाचनमा मात्र होइन, रगत शुद्ध गर्न पनि उत्तिकै प्रभावकारी छ।
फाइदा:
- रगत सफा गर्छ र विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्छ।
- पाचनलाई सहज बनाउँछ, कब्जियत हटाउँछ।
- भिटामिन C र फाइबरले शरीरलाई बलियो बनाउँछ।
- छालालाई स्वस्थ र चम्किलो राख्छ।
प्रयोग गर्ने तरिका: सौफ पानी (ओभरनाइट सोक) पिउनु वा खाना पछि सौफ चपाउनु उपयुक्त हुन्छ।
७. गुड (Jaggery) – प्राकृतिक मिठास
गुडलाई आयुर्वेदमा "रगत सफा गर्ने मिठाई" भनिन्छ। यसमा फलाम, म्याग्नेसियम र पोटासियम प्रचुर मात्रामा पाइन्छ।
फाइदा:
- रगत सफा गर्छ र फोहोर पदार्थ हटाउँछ।
- हिमोग्लोबिन बढाउँछ, एनिमियाबाट बचाउँछ।
- पाचन प्रणालीलाई सक्रिय बनाउँछ।
- छालालाई चम्किलो र स्वस्थ बनाउँछ।
प्रयोग गर्ने तरिका: चिनीको सट्टा गुड प्रयोग गर्नुहोस्, वा खाना पछि सानो टुक्रा खान सकिन्छ।
८. पानी – प्राकृतिक सफा गर्ने साधन
पानीलाई "सर्वश्रेष्ठ डिटक्स एजेन्ट" भन्न सकिन्छ।
फाइदा:
- फोहोर पदार्थ पिसाब र पसिनाबाट बाहिर निकाल्छ।
- रक्तसञ्चारलाई सहज बनाउँछ।
- छालामा हाइड्रेशन पुर्याउँछ, पिम्पल घटाउँछ।
- कलेजो र मृगौलाको कार्य क्षमता बढाउँछ।
प्रयोग गर्ने तरिका: दैनिक ८–१० गिलास सफा पानी पिउनु। न्यानो पानी वा डिटक्स वाटर (कागती, काक्रो, तुलसी हालेर) पिउन सकिन्छ।
९. रातो खुर्सानी (Cayenne Pepper) – रक्तसञ्चार बढाउने
रातो खुर्सानीमा पाइने Capsaicin तत्वले रगत सफा गर्न र रक्तसञ्चार बढाउन मद्दत गर्छ।
फाइदा:
- रक्तसञ्चार बढाउँछ, जसले विषाक्त पदार्थ हटाउँछ।
- ब्लड क्लट बन्नबाट जोगाउँछ, मुटु रोगको जोखिम घटाउँछ।
- पाचन र मेटाबोलिज्म सुधार्छ।
- प्रतिरक्षा प्रणाली बलियो बनाउँछ।
प्रयोग गर्ने तरिका: सुप, सलाद वा डिटक्स ड्रिंक्समा सानो मात्रामा मिसाएर खान सकिन्छ।
स्वस्थ जीवनशैलीका थप सुझाव
रगत शुद्ध राख्न खाद्य पदार्थसँगै केही जीवनशैली परिवर्तन पनि आवश्यक हुन्छ:
- सन्तुलित आहार खानुहोस् – फलफूल, तरकारी, अन्न र प्रोटिनयुक्त खाना।
- नियमित व्यायाम गर्नुहोस् – पसिनाबाट विष बाहिर जान्छ।
- पूरा निद्रा लिनुहोस् – शरीरले निद्रामा डिटक्स गर्छ।
- जंक फूड, मदिरा र धूम्रपानबाट टाढा रहनुहोस्।
- तनाव नियन्त्रण गर्नुहोस् – योग, ध्यान वा श्वास अभ्यास।
निष्कर्ष
रगत शुद्धता हाम्रो सम्पूर्ण स्वास्थ्य, छालाको चमक, प्रतिरक्षा प्रणाली र उर्जाको आधार हो। प्रकृतिले दिएको लसुन, बेसार, कागती, तुलसी, धनियाँ, सौफ, गुड, पानी र रातो खुर्सानी जस्ता खाद्य पदार्थलाई आफ्नो दैनिक जीवनमा समावेश गरेर शरीरलाई भित्री रूपमा सफा र स्वस्थ राख्न सकिन्छ।
स्मरण रहोस् – स्वास्थ्य भित्रैबाट सुरु हुन्छ। जब रगत सफा हुन्छ, तब सम्पूर्ण शरीर तन्दुरुस्त र रोग–प्रतिरोधात्मक शक्ति बलियो हुन्छl
.jpg)
