कब्जियत अर्थात् पेट सफा नहुने समस्या अहिले धेरै मानिसको सामान्य स्वास्थ्य समस्या बनेको छ। दैनिक जीवनमा हामीले खाने खानेकुराहरूले पाचन प्रणालीमा ठूलो प्रभाव पार्छन्। यदि हामीले खाने आहारमा फाइबरको मात्रा कम र बोसोयुक्त तथा प्रशोधित खाना बढी खाइरहेका छौं भने कब्जियतको समस्या बढ्दै जान्छ। यस लेखमा हामीले चकलेट, दूध, अण्डा, बिफ (गाईको मासु) र चिप्स जस्ता खानेकुराहरू कसरी कब्जियत ल्याउँछन् भन्ने बारेमा विस्तृत रूपमा बुझ्नेछौं।
१. चकलेट (Chocolate) – स्वादिलो तर पाचनका लागि हानिकारक
चकलेट धेरैलाई मन पर्ने मिठाई हो, तर यसले पाचन प्रणालीलाई कमजोर बनाउन सक्छ।
चकलेटमा क्याफिन र फ्याट (बोसो) दुबै धेरै मात्रामा पाइन्छ। यी पदार्थहरूले शरीरलाई डिहाइड्रेट (पानीको कमी) बनाउँछन् जसले गर्दा मल सुकेको र कडा हुने सम्भावना बढ्छ।
👉 किन कब्जियत ल्याउँछ:
- चकलेटमा रहेको क्याफिनले शरीरबाट पानी निकाल्छ।
- बोसोले पाचनलाई ढिलो बनाउँछ।
- धेरैजसो चकलेटमा फाइबर नहुने हुँदा पेट सफा गर्न कठिन हुन्छ।
👉 वैकल्पिक उपाय: यदि तपाईंलाई चकलेट मनपर्छ भने, डार्क चकलेट (कम सुगर र बढी कोको भएको) छनोट गर्न सक्नुहुन्छ जसमा एन्टिअक्सिडेन्ट हुन्छ र कब्जियत घटाउँछ।
२. दूध (Milk) – लैक्टोज असहिष्णुका लागि मुख्य समस्या
दूध स्वास्थ्यका लागि राम्रो मानिन्छ तर सबैका लागि होइन। केही मानिसमा लैक्टोज इन्टोलरेन्स (Lactose Intolerance) हुन्छ जसको अर्थ शरीरले दूधमा रहेको लैक्टोज नामक सुगर पचाउन सक्दैन।
👉 किन कब्जियत ल्याउँछ:
- दूधले पाचन प्रक्रिया ढिलो बनाउँछ।
- लैक्टोज नपच्दा पेटमा ग्यास, फुल्ने र दुख्ने समस्या देखिन्छ।
- बारम्बार दूध सेवन गर्दा आन्द्रामा ब्याक्टेरियाको सन्तुलन बिग्रन्छ।
👉 वैकल्पिक उपाय:
- लैक्टोज-फ्री दूध वा सोया/बादाम दूध प्रयोग गर्न सकिन्छ।
- दही वा प्रोबायोटिक युक्त दूध सेवन गर्दा पाचन सुधार हुन्छ।
३. अण्डा (Eggs) – प्रोटिन बढी, फाइबर शून्य
अण्डा पोषक तत्वले भरिपूर्ण भए पनि यसमा फाइबर हुँदैन। फाइबर नभए पाचन प्रणालीमा मल सहज रूपमा बाहिर आउन सक्दैन।
👉 किन कब्जियत ल्याउँछ:
- अण्डामा उच्च फ्याट र प्रोटिन हुन्छ तर फाइबर हुँदैन।
- धेरै अण्डा खानाले पाचन तंत्रमा दबाब बढाउँछ।
- पानी र हरियो सागसब्जी कम सेवन गर्दा समस्या अझ बढी हुन्छ।
👉 वैकल्पिक उपाय:
- अण्डा खानैपर्ने भए हरियो तरकारी, सलाद वा फलफूलसँग मिसाएर खानुहोस्।
- दैनिक आहारमा फाइबरयुक्त खाना थप्नुहोस्।
४. चिप्स (Chips) – स्वादिलो स्न्याक्स तर पाचनका लागि विष
चिप्स आजको फास्ट फूड संस्कृतिको हिस्सा बनेको छ। तर यी स्न्याक्सहरूमा अत्यधिक बोसो, नुन र प्रशोधित तेल हुन्छ जुन पाचन प्रणालीका लागि निकै हानिकारक हुन्छ।
👉 किन कब्जियत ल्याउँछ:
- चिप्समा फाइबरको अभाव हुन्छ।
- प्रशोधित बोसोले पाचन सुस्त पार्छ।
- नुन धेरै भएकाले शरीरमा पानीको कमी (डिहाइड्रेशन) हुन्छ जसले मल कडा बनाउँछ।
👉 वैकल्पिक उपाय:
- आलुका सट्टा बेक्ड वेजिटेबल चिप्स वा मकैका पफ्स खान सकिन्छ।
- घरमा कम तेल र नमकयुक्त नाश्ता तयार गर्नु राम्रो।
५. बिफ (Beef) – भारी मासु, ढिलो पाचन
गाई वा भैँसीको मासु अर्थात् बिफमा प्रोटिन धेरै हुन्छ तर फाइबर शून्य हुन्छ। मासु पचाउन लामो समय लाग्ने भएकाले आन्द्रामा मल जम्ने सम्भावना बढ्छ।
👉 किन कब्जियत ल्याउँछ:
- बिफमा फाइबर नभएकाले मल बाहिर आउन गाह्रो हुन्छ।
- बोसो धेरै हुँदा पाचन ढिलो हुन्छ।
- बारम्बार र बढी मात्रामा बिफ सेवन गर्दा पाचन एन्जाइमहरू कमजोर हुन्छन्।
👉 वैकल्पिक उपाय:
- बिफ साटेर चिकन, माछा वा दाल-तरकारी सेवन गर्नुहोस्।
- मासु खानु परे भने सँगै सलाद, फलफूल र पानी पर्याप्त लिनुहोस्।
कब्जियत रोक्ने सजिला उपायहरू
१. फाइबरयुक्त खाना खानुहोस्:
हरियो सागसब्जी, फलफूल, गहुँको रोटी, ओट्स, दाल आदि पाचनलाई सहज बनाउँछन्।
२. पर्याप्त पानी पिउनुहोस्:
दिनमा कम्तीमा ८–१० गिलास पानी पिउँदा मल नरम रहन्छ र पेट सफा गर्न सजिलो हुन्छ।
३. नियमित व्यायाम गर्नुहोस्:
हिँडडुल, योग वा हल्का व्यायामले पाचन प्रणालीलाई सक्रिय राख्छ।
४. तनाव घटाउनुहोस्:
अत्यधिक तनावले पनि पाचन प्रणालीमा असर गर्छ, त्यसैले मानसिक सन्तुलनमा ध्यान दिनुहोस्।
५. प्रोबायोटिक खाना सेवन गर्नुहोस्:
दही, मोही, किम्ची, इडलीजस्ता खानेकुराले आन्द्रामा ब्याक्टेरियाको सन्तुलन कायम राख्छन्।
निष्कर्ष
कब्जियत केवल असुविधा मात्र होइन, दीर्घकालीन रूपमा हेपाटिक समस्या, बवासीर, र पेटसम्बन्धी रोगको कारण पनि बन्न सक्छ। त्यसैले, चकलेट, दूध, अण्डा, चिप्स र बिफ जस्ता खानेकुराहरूको अत्यधिक सेवन टार्नु बुद्धिमानी हो।
स्वस्थ जीवनका लागि सन्तुलित आहार, पर्याप्त पानी र नियमित व्यायाम नै सबैभन्दा राम्रो उपाय हो।
मुख्य सन्देश:
“खाना हाम्रो औषधि हो — गलत खाना कब्जियत ल्याउँछ, सही खाना स्वास्थ्य ल्याउँछ।”
.jpg)
.png)
