🇯🇵 जापानले बनाएको कृत्रिम रगत: सबैको लागि काम गर्ने चिकित्सा चमत्कार

🇯🇵: सबैको लागि काम गर्ने चिकित्सा चमत्कार

मानव स्वास्थ्य विज्ञानमा एउटा नयाँ युग सुरु भएको छ। जापानका वैज्ञानिकहरूले यस्तो कृत्रिम रगत (Artificial Blood) विकास गरेका छन् — जो कुनै पनि रक्त समूहका मानिसमा प्रयोग गर्न सकिन्छ, जसलाई रिफ्रिजरेसनको आवश्यकता पर्दैन, र जसको दुई वर्षसम्मको शेल्फ लाइफ हुन्छ।
यो आविष्कार नारा मेडिकल युनिभर्सिटी (Nara Medical University) का अनुसन्धानकर्ताहरूले तयार पारेको हो । यसलाई Deoxy-HbV (Hemoglobin Vesicles) भनिन्छ ।

यदि यो पूर्णरूपमा सफल भयो भने, यसले संसारभरका लाखौँ जीवनहरू बचाउनेछ र रगत अभावको संकट अन्त्य गर्नेछ ।

---

रगतको अभाव किन ठूलो समस्या हो?

रगत मानव शरीरको जीवनदायी तरल हो। दुर्घटना, शल्यक्रिया, प्रसूति, वा कुनै गम्भीर रोगको अवस्थामा मानिसलाई तत्काल रगत चाहिन्छ ।
तर सबैलाई एकअर्काको रगत मिल्दैन । रक्त समूह (A, B, AB, O) र Rh factor नबुझेको अवस्थामा गलत रगत लगाउँदा जीवन खतरामा पर्न सक्छ ।

साथै, दान गरिएको रगत केवल ४२ दिन सम्म मात्र सुरक्षित रहन्छ र त्यसलाई सधैं चिसोमा राख्नुपर्छ ।
प्राकृतिक विपत्ति, युद्ध, वा दुर्गम क्षेत्रमा यस्तो सुविधा सम्भव नहुने हुँदा धेरै बिरामीहरू समयमै उपचार पाउँदैनन् ।

यिनै समस्याबाट मुक्त हुन वैज्ञानिकहरूले दशकौंदेखि यस्तो रगत बनाउन खोजिरहेका थिए — जो सबैको लागि काम गरोस्, सजिलै बोक्न सकियोस्, र लामो समयसम्म बिग्रिन नपाओस् । जापानले अब त्यो सपना पुरा गर्न सकेको छ ।

---

Deoxy-HbV भनेको के हो?

जापानमा बनेको यो कृत्रिम रगतलाई Hemoglobin Vesicle Technology प्रयोग गरेर तयार गरिएको हो ।
सामान्य रूपमा, रगतभित्रको हेमोग्लोबिन (Hemoglobin) नै अक्सिजन बोकेर शरीरका कोषहरूमा पुर्‍याउने काम गर्छ ।
वैज्ञानिकहरूले यही हेमोग्लोबिनलाई पुरानो वा म्याद समाप्त भएको रगतबाट निकालेर, सूक्ष्म लिपिड कणहरू (Tiny Lipid Vesicles) भित्र बन्द गरेका छन् ।

यी नानो स्तरका कणहरू प्राकृतिक रातो रक्तकोष (Red Blood Cell) जस्तै काम गर्छन् ।
तर यिनमा कुनै पनि रक्त समूहका एन्टिजेनहरू (Antigens) हुँदैनन्, त्यसैले यो रगत सबै प्रकारका मानिसमा सुरक्षित रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

यसरी तयार भएको कृत्रिम रगतले अक्सिजन बोकेर शरीरभर पुगोस् भन्ने प्रमुख उद्देश्य पुरा गर्छ ।

---

यो कसरी काम गर्छ?

साधारण रगतमा हेमोग्लोबिन अक्सिजन बोकेर अंगहरूमा पुर्‍याउँछ । तर यदि हेमोग्लोबिनलाई सिधै शरीरमा हालियो भने त्यो विषालु हुन सक्छ ।
जापानी वैज्ञानिकहरूले यस समस्यालाई समाधान गर्दै हेमोग्लोबिनलाई सुरक्षित आवरणभित्र (lipid vesicle) बन्द गरे ।
यी सूक्ष्म कणहरू २००–२५० नानोमिटर आकारका हुन्छन् र शरीरको स-साना नशामा पनि सजिलै बग्न सक्छन् ।

यी कृत्रिम रक्तकणहरूले अक्सिजन लिनु, शरीरमा पुर्‍याउनु, र फेरि कार्बन डाइअक्साइड फिर्ता ल्याउने काम गर्छन् — ठ्याक्कै प्राकृतिक रगतको जस्तै ।
सबैभन्दा ठूलो विशेषता भनेको, यो रगत कोठाको तापक्रममै दुई वर्षसम्म बिग्रँदैन ।

---

मुख्य विशेषताहरू

1. रक्त समूह मिलाउन नपर्ने:
   A, B, AB, O जुनसुकै समूहका मानिसमा प्रयोग गर्न सकिने ।

2. लामो शेल्फ लाइफ:
   दुई वर्षसम्म सुरक्षित राख्न सकिने ।

3. रिफ्रिजरेसनको आवश्यकता छैन:
   दुर्गम क्षेत्र वा युद्धमा पनि सजिलै प्रयोग गर्न सकिने ।

4. संक्रमणको जोखिम छैन:
   कृत्रिम भएर, योमा भाइरस वा रोगजन्य जीवाणु हुँदैन ।

5. आपतकालीन अवस्थामा तुरुन्त प्रयोग योग्य:
   रक्त समूह नबुझी पनि तुरुन्त उपचार सुरु गर्न सकिने ।

---

अनुसन्धान र सफल प्रयोगहरू

यो परियोजनाको नेतृत्व प्रोफेसर हिरोमी सकाई (Hiromi Sakai) ले नारा मेडिकल युनिभर्सिटीमा गरेका हुन् ।
उनी र उनको टोलीले विगत २० वर्षदेखि कृत्रिम रगतमा अनुसन्धान गर्दै आएका छन् ।

पहिले यो रगत जनावरहरूमा परीक्षण गरियो — जहाँ यो सुरक्षित र प्रभावकारी देखियो ।
पछि मानव स्वयंसेवकमा पनि सानो मात्रामा परीक्षण गर्दा कुनै गम्भीर साइड इफेक्ट देखिएन ।

यी सबै परीक्षणहरूले यो प्रमाणित गर्छ कि Deoxy-HbV शरीरमा घुल्न, अक्सिजन पुर्‍याउन, र पुनः उत्सर्जन प्रक्रियामा भाग लिन सक्षम छ ।

---

कहाँ प्रयोग गर्न सकिन्छ?

1. आपतकालीन उपचारमा:
   दुर्घटना, रक्तस्राव वा सर्जरीको बेला तुरुन्तै रगत चाहिने अवस्थामा ।

2. सैनिक र विपद् क्षेत्रहरूमा:
   युद्ध वा प्राकृतिक विपत्तिमा तत्काल प्रयोग गर्न मिल्ने ।

3. ग्रामीण र दुर्गम क्षेत्रमा:
   जहाँ रगत संकलन वा चिस्यान राख्ने सुविधा छैन ।

4. विकासशील देशहरूमा:
   रगत आपूर्तिको अभाव भएका ठाउँमा दीर्घकालीन समाधान ।

---

चुनौती र सीमाहरू

यद्यपि यो आविष्कार अद्भुत छ, केही चुनौतीहरू अझ बाँकी छन् ।

• सिमित कार्यक्षमता:
  यो रगतले अक्सिजन बोक्ने काम मात्र गर्छ । प्रतिरक्षा, पोषण, वा थक्के बनाउने कार्य गर्दैन ।
• उत्पादन खर्च महँगो:
  नानो स्तरमा उत्पादन गर्न धेरै प्रविधि र लगानी आवश्यक पर्छ ।
• मानव परीक्षण बाँकी:
  ठूलो स्तरमा दीर्घकालीन प्रभाव अध्ययन गर्नुपर्नेछ ।
• नियामक स्वीकृति:
  अस्पतालमा प्रयोग गर्न विश्वका स्वास्थ्य निकायहरूको स्वीकृति अनिवार्य छ ।

---

विश्वव्यापी प्रभाव र भविष्य

विश्वभरका विज्ञहरूले जापानको यो उपलब्धिलाई “Game Changer” भनेका छन् ।
सन् २०२५ देखि जापानले ठूला स्तरको क्लिनिकल ट्रायल सुरु गर्ने योजना बनाएको छ ।
यदि सफल भयो भने सन् २०३० सम्म यो कृत्रिम रगत बजारमा आउन सक्छ ।

यसले विकासशील राष्ट्रहरूमा रगत अभावको समस्या समाधान गर्नेछ, आपतकालीन सेवा सुधार्नेछ, र स्वास्थ्य प्रणालीमा ठूलो क्रान्ति ल्याउनेछ ।

यहाँसम्म कि अन्तरिक्ष यात्रामा पनि यस्तो रगत बोक्न सकिने सम्भावना वैज्ञानिकहरूले व्यक्त गरेका छन् ।

---

नैतिक र मानवीय महत्व

कृत्रिम रगतले न केवल विज्ञानमा, तर मानवताको क्षेत्रमा पनि ठूलो योगदान पुर्‍याउनेछ ।
रक्तदानमा निर्भरता घट्नेछ, दाताको अभावको समस्या हट्नेछ, र प्रत्येक बिरामीलाई समान अवसर प्राप्त हुनेछ ।
अब कुनै व्यक्तिको मृत्यु रगत नपाएर हुने अवस्था अन्त्य हुन सक्छ ।

---

निष्कर्ष

जापानको नारा मेडिकल युनिभर्सिटीमा विकसित Deoxy-HbV कृत्रिम रगत आधुनिक चिकित्सा इतिहासको अद्वितीय उपलब्धि हो ।
यो आविष्कारले रक्त समूह, भण्डारण, र आपूर्तिसम्बन्धी सबै सीमाहरू तोड्दै नयाँ सम्भावनाको ढोका खोलेको छ ।

हालसम्म यो पूर्ण प्रतिस्थापन होइन, तर अक्सिजन आपूर्तिको दृष्टिले अत्यन्तै प्रभावकारी विकल्प बन्न सक्छ ।
यदि आगामी वर्षहरूमा यसको सफल प्रयोग र स्वीकृति प्राप्त भयो भने, यो संसारभरका अस्पताल, युद्ध क्षेत्र, र आपतकालीन सेवामा जीवनरक्षक वरदान बन्नेछ ।

यसरी, जापानले देखाएको यो कृत्रिम रगत भविष्यको उपचार प्रणालीमा “रगत अभाव” भन्ने शब्द नै मेटाउने युगको सुरुवात हो।